zondag 15 december 2013

Rode rozen. Over Kerst.

Eigenlijk vertoef ik al vanaf mijn 21e 'in antroposofische kringen'.
Eerst op de Vrije Pedagogische Academie en de Vrijeschool in Almelo. Daarna volgen er een jaar of 10 dat ik woonde in een instituut. Eerst op de Michalëlshoeve in Brummen, later op OlmenEs in Appelscha. Nog steeds ben ik werkzaam in het Vrijeschoolonderwijs, de laatste 16 jaar in Assen.

Dat betekent dat ik een soort 'opvoeding' heb genoten. Hoorde ik op de PA dat je niet alles hoefde te snappen (stop het maar in je rugzak, op een dag begrijp je het...en dat vond ik didactisch een bezopen opmerking. 'Leg het me uit en als ik het niet snap, leg het me dan anders uit', riep ik dan)
Was de ene school uiterst principieel, terwijl de ander het gesprek aanging en altijd op zoek was naar nieuwe wegen. Het ene instituut was voor kinderen en het andere voor volwassenen, een groot verschil.
Ik liep mee, begreep, schopte zo hier en daar of wandelde dwars de andere kant uit.

Door de jaren heen heb ik wel ontdekt dat ik een doener ben. 'Die zijn belangrijk, die zijn de basis', zeiden ze binnen de Antroposofische Vereniging.En dus bleef ik jarenlang 'gewoon' lid. Geen klassenlid.  Een 'Jan Gatje', noemde ik mezelf. Een Geuzennaam. Ik doe, ervaar, stel bij, begrijp en ga verder. Ik had een hekel aan lezingen behalve als er een charismatische spreker sprak. Zo een die begon, me meenam en aan het eind weer losliet.Ik vond het lastig om lang stil te zitten of ingewikkelde voordrachten te lezen. Vond zelfs dat sommige mensen die alles wat Steiner schreef uitgebreid konden uitleggen ergerlijk.....omdat ik ergens dan toch weer een nieuwe vraag voelde opkomen en niet snapte dat die ander dat niet had. Een vraag die logisch leek in mijn hoofd, maar die ik niet onder woorden kon brengen.Altijd, maar dan ook altijd voelde ik nieuwe vragen opkomen.


Afijn, waar wil ik naar toe? Naar de kerstboom. Jaha, naar de kerstboom en hoe die versierd dient te worden. En als je daar een toontje in hoort, in die zin, dan klopt dat.



Tijdens het Kerstspel staat er een kerstboom op het podium. Deze is versierd met 30 rode en 3 witte rozen. De witte sieren de top, de rest is mooi verdeeld over de boom. Behalve die rozen zijn er ook 12 kaarsen. Die worden in het begin van het spel aangestoken door de engel van het spel en aan het eind ook weer gedoofd.
Nee? Niet? Dat klopt, want dat mag niet meer. Van de brandweer. Dus de meeste scholen zijn overgestapt op elektrische lichtjes. Nee, niet 12......er bestaan geen snoeren met 12 lichtjes.

Die 33 rozen, ik weet niet beter. Ze staan voor het leven van Jezus. De laatste drie jaren, na de doop in de Jordaan krijgt zijn leven een andere wending. Daar staan de witte rozen voor. Jezus is 33 geworden....vandaar.



Maar ineens lees ik dat Rudolf Steiner daar niets over geschreven heeft. Misschien gezegd, maar niet geschreven. In een noot staat dat dit ontstaan en verder ontwikkeld  is in huiselijke kring. Die twaalf kaarsen waren er eigenlijk 33....... maar dat was vaak te veel. Dat zou een reden kunnen zijn om over te stappen op minder kaarsen en 33 rozen. Logisch. In het begin gebruikte men echte rozen, later werden ze van stof, papier en bijenwas. Over de hoeveelheid is nooit geschreven. De roos die symbolisch is voor het taaie hout, waar nieuw leven uit ontspruit.

Soms is het vanuit praktisch oogpunt dat dingen veranderen en na een paar jaar is het dan ineens ook waarheid geworden. De grootte van de boom, de voorschriften van de brandweer, de plek van de boom.........



En dus zei ik dit jaar: 'Als de boom nu eens 30 gekleurde rozen heeft en drie witte....wat vinden jullie daarvan? Dit gaat niet over de boom van het Kerstspel (die blijft gewoon getooid met rode en witte rozen), maar over de grote boom die de gang siert........
'Doe dan 3 gouden rozen in de top' zei een collega.....en toevallig vond ik dat ook nog, goud-crêpepapier.
Het slot van het boekje 'Tekens en symbolen van het kerstfeest' van Steiner stelde me gerust. Dingen veranderen, het is niet het uiterlijk, het is de intentie waarmee je het doet......In onze donkere hal zien gekleurde roosjes er veel mooier uit. Ze hangen nu al. Met Kerst zijn wij immers helemaal niet op school.
30 Gekleurde roosjes, 3 gouden in de top........en nee, geen kaarsjes. Wel lichtjes.

Ik kijk terug naar al die jaren op verschillende scholen en instituten. Altijd hoorde ik 'hoe het moest', 'hoe het hoorde'. Ik deed het, maar voelde altijd nieuwe vragen opkomen. Ik vind het fijn op een school te werken waar je het daarover kunt hebben. Fijn dat er mensen zijn die vragen: 'Maar waarom is dat eigenlijk?'
Dan ineens wil ik erover lezen, weten.....vanuit het doen.

'Stilstand is achteruitgang'..........
'Wanneer iets wordt vastgelegd, bestaat de kans dat het tot dogma wordt'...........
Uitspraken van mensen die ik door de jaren heen ontmoette.
En wanneer er in nawoorden staat dat Steiner er wellicht dingen over gezegd, maar nooit geschreven heeft dan prikkelt me dat.

Rudolf Steiner gaf lezingen in Berlijn in 1904,1905 en 1906. Dat was 13 jaar voordat de eerste Vrijeschool werd opgericht. Hij gebruikte graag woorden van Goethe, met wie hij een grote verbondenheid voelde. Ik kan die verbondenheid ook voelen. In zijn lezing van 1906 gebruikt hij deze woorden:

Und so lange du das nicht hat
Dieses: Stirb und werde!
Bist du nur ein trüber Gast
Auf der dunklen Erde.




6 opmerkingen:

  1. Mooi verhaal! Ik zag ze al in de gang, ziet er prachtig uit!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik geloof ook zeker dat Steiner niet dogmatisch wilde zijn maar ons juist de vrijheid geeft om vanuit onze eigen intenties, ons unieke zelf het leven te vieren...

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Wat leuk... zo heb ik dit jaar op mijn peuterhuisje de 33 rozen niet zoals het heurt, maar zoals mijn peutertjes het graag zouden willen in de boom hangen en wat een verbondenheid en respect voor de boom... vlogen de andere jaren de rozen je om de oren bij wijze van... nu kijken ze stil naar de boom en nemen papa of mama mee aan de hand naar de boom om aan te wijzen waar zij hun roos neergehangen hebben... zo heerlijk

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Fijn om er op deze manier eens over te lezen!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Mooi stuk!!! Kan ik me helemaal in vinden.. Ik denk regelmatig dat Steiner zich zou omdraaien in zijn graf als hij zou zien hoe dogmatisch sommige dingen des-vrije-schools zich vastgezet hebben en niet meer mee mogen bewegen met ons.. met nu, hoe wij nu leven en tegen de dingen aankijken! Dank je wel Madelief en een fijne adventstijd!

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Heel mooi, ik vind ze prahtig de 30 gekleurde en 3 gouden! En bedankt voor de uitleg op school, inmiddels heb ik de uitleg over de 33 rozen ook weer verder verteld ;)

    BeantwoordenVerwijderen