zondag 24 februari 2013

Verven met meekrap.

Goed, ik ga natuurlijk van alles vertellen, maar voor het overzicht en de duidelijkheid......alvast HET RECEPT

300 gram wol gebeitst in 20% aluin (Gisteren gedaan)
300 gram wol, dus 150 gram Meekrap (heeft vannacht in een emmer water geweekt).

Hm, dat klopt alweer niet. Dit is het voorgeschreven recept, maar ik stop in het eerste verfbad 150 gr. wol. Dat is dus 1:1 (en het recept is dat je voor 100 gr. wol 50 gr. meekrap gebruikt. Afijn, dit is dus nu MIJN recept)

Ik ga verven in de soeppan. Mijn wasketels zijn door de jaren heen gevuld met aardbeien en kruiden en staan in de tuin en mijn koperen pannen heeft Isis Zij heeft me namelijk weer aangestoken.
Het is  nog vroeg, Vriend en Pontus liggen nog op één oor en dat is maar beter ook.

Ik ga jullie vertellen over plantaardig verven. De geschiedenis heeft altijd iets dramatisch vind ik omdat er een duidelijk eind is gekomen aan dit hele ambacht, deze industrie. Met het uitvinden van de chemische kleuren verviel de noodzaak om plantaardig te verven en had die hele verfindustrie geen enkele link meer met de natuur en de producenten van het plantaardig materiaal.

Maar goed, plantaardig verven. Om kleur  te verkrijgen was je vroeger afhankelijk van de natuur.  Eenvoudige mensen liepen in aardse kleuren en rijkdom las je (ook) af aan de kleuren van de kleding. Blauw (koningsblauw) en rood (hermelijnen mantel)  wordt niet voor niets aan koningen gekoppeld. Dat waren bijzondere kleuren.

Er ontstond een levendige industrie en goede ververs waren zeer geliefd.
Als je nu naar meekrap kijkt, dan is dat samen met indigo één van de oudste verfstoffen. De meekrap wordt genoemd als roodverver, indigo als blauwverver en met Beredruif als geelverver kon je in principe elke kleur maken die je hebben wilde.
Meekrap (Rubia tinctorum, of verversrood) werd in verschillende soorten gekweekt, maar de Hollandse meekrap stond bekend als hele goede. Op de Zeeuwse kleigronden is heel wat goede meekrap gekweekt (en dus zal Lupineke er ook wel een over geblogd hebben denk ik, want denk ik aan Zeeland, dan denk ik aan Lupineke ;-)).
Om met meekrap te verven heb je de wortel nodig, het houtige stuk onder de grond. Dat moet gedroogd en fijngesneden. Daar schijnen die Zeeuwen dus zo goed in te zijn geweest, in dat drogen van meekrap. De wortels kunnen erg lang worden en tot een centimeter dik.
Na drie jaar groeien wordt die wortel geoogst en het is beter om geen verse wortel te gebruiken, maar hem het liefst een of twee jaar te laten liggen. Komt dat even goed uit! Mijn doos uit de schuur is al twee keer meeverhuisd en als ik de prijskaartjes zie die aan de zakken hangen dateren ze nog uit de guldentijd! Ik verfde in de tijd dat ik in het bos woonde en daar woon ik al 12 jaar niet meer!

Meekrap bevat twee stoffen. De ene stof kleurt geel (en doet dat bij lage temperaturen) en de andere rood (en doet dat bij hogere temperaturen). Het verfbad moet niet koken, het liefst rond de 70 graden.
Mijn thermometer is zoek, dus zolang ik mijn vinger in het water kan steken lijkt het me goed.
Ververs waren echte vaklieden als ze goed rood konden verven heb ik ooit gelezen, dus dat is dan de uitdaging!

Via de site van het Textielmuseum heb ik een aantal foto's gevonden van het ambacht. Ik zal ze jullie niet onthouden.
Het uur is bijna voorbij......mijn pan staat op het vuur en ik zal eens zien of ik een mooi rood tevoorschijn heb getoverd...



Ik ben niet ontevreden en nu begint het rommelen. Want hoewel je voor een eerste bad de hoeveelheden goed probeert aan te houden, kun je er voor een tweede bad niet zoveel over zeggen. Je weet niet hoeveel kleurstof er nog in het water en de meekrap zit. En dus neem ik nog even snel een ongebeitste streng om straks het verschil tussen gebeitst en ongebeitst te kunnen zien....en dus bewaar ik nog even één streng wat er zat nog veel meer in de doos uit de schuur en ik kan er misschien voor een derde bad nog wel wat notenblad doorgooien. Dat wordt dan een verrassingsbad.



Het fijne van plantaardig verven is, dat de kleuren altijd gecombineerd kunnen worden.
Onderstaand zakje, gevuld met runestenen is van minstens 12 jaar geleden.
De kleuren zijn goed gebleven, misschien wat vlakker geworden, maar het staat dan ook  altijd in het daglicht.



Wanneer je wilt gaan experimenteren met plantaardig verven en dat moet je zeker doen (en met kinderen bedenken dat het dan waarschijnlijk patat-dag wordt want het is moeilijk stoppen) zou je ook kunnen beginnen met het verven van ruwe wol. Dan is het beter te verdragen als het tegenvalt.
Natuurlijk moet je beginnen in de zomer als er veel planten voorhanden zijn. Er is zoveel waarmee je kunt verven, al heb ik altijd geleerd dat het gaat om de 'grand teints', de grote tinten, de blijvende kleuren. Doordat het tapijt van Bayeux  geborduurd is  met garen dat met 'grand teints' geverfd is, is het zo kleurig gebleven zei een hele strenge 'grand teints- juf ooit.(http://nl.wikipedia.org/wiki/Tapijt_van_Bayeux) 'Petit  teints' zijn minder kleurvast, maar wel heel leuk om mee te experimenteren. Ooit had ik een enorme ketel springbalsemien op het vuur en dachten de kinderen dat ze heel veel spinazie moesten eten. Dat was dus zo'n patatdag.

Ik ben niet een super-ervaren verfster maar als je een vraag hebt kun je me die altijd stellen.
Ga in elk geval uienschillen verzamelen en straks berkenblad drogen........
Verzamel en lees en kijk eens bij www.verfmolendekat.com Daar kun je verfstoffen kopen en beitsmiddelen. Voor aluin en wijsteenzuur zou je ook naar de apotheek kunnen gaan.
Meekrap is niet goedkoop, het kost meer dan 30,- per kilo, maar er zijn ook goedkopere stoffen.
Uienschillen kosten niets en berkenblad ook niet (Wel altijd toestemming vragen aan de boom. Dat klinkt misschien zweverig, maar met die gedachte in je hoofd kijk je anders naar een boom, zoek je takken die gemist kunnen worden)

Een fijne dag allemaal. Het is 10 uur.......en ik ben helemaal wakker.


Enne...Ps....probeerde je het blogje te openen en lukte het niet? Dat komt omdat ik nogal chaotisch ben en meteen op 'publiceren' druk. Na lezen haal ik er dan toch weer fouten uit, bijwerken, terug naar concept, opnieuw publiceren'. Sorry....

3 opmerkingen:

  1. Oh, ik zit helemaal te genieten van je logje, super om te lezen!! Heb toevallig een logje over meekrap in voorbereiding na ons bezoek aan het museum in Zierikzee, waar veel over deze (Zeeuwse) teelt terug te vinden is. Meekrap staat ook op de lijst om in mijn moestuin te gaan telen... dus als iemand nog een stekje heeft ;)? Heb er zelf nog nooit mee geverfd, wel met wede afgelopen najaar, en dit was superleuk! Ik vind je strengen rood prachtig geworden, erg mooi van tint.. krijg meteen zin, hi hi!!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hoi Madelief,
    Wat ben je toch een goede Juf!! Wat vertel je dat mooi en wat zijn de strengen mooi gekleurd!!! (mmm, met een t of een d? ja een d)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dag Madelief, Ik heb genoten van je bericht, het deed met terugdenken aan de tijd dat ik zelf wol spon en die verfde met planten.

    groetjes,Ymme

    BeantwoordenVerwijderen